Mikołaj Gomółka

Przebywał na dworze królewskim Zygmunta Augusta w Krakowie już jako dziesięciolatek. Początkowo był paziem i śpiewakiem, a następnie uczniem gry na instrumentach dętych drewnianych. Jego nauczycielem był Jan Klaus – jeden z fistulatorów kapeli królewskiej. W 1558 r. Gomółka został uznany za wykształconego instrumentalistę i zasilił szeregi tej części kapeli królewskiej, którą nazywano „fistulatores Itali”. Owi „włoscy piszczkowie” w praktyce byli wszechstronnymi muzykami, potrafiącymi grać też na instrumentach strunowych i organach. Jeszcze w okresie nauki Gomółka sporo podróżował wraz z dworem – m.in. do Wilna, Knyszyna, Piotrkowa, Gdańska. W 1563 r. opuścił dwór króla. Wiadomo, że trzy lata później mieszkał i pracował w Sandomierzu. Był właścicielem kamienicy na rogu Rynku i ul. Sokolnickiego, dwukrotnie wybierany na ławnika (1567, 1568), powołany na stanowisko zastępcy wójta (1572), zaangażowany też w sądzie zamkowym (1578).

W 1580 r. Mikołaj Gomółka prawdopodobnie był znów w Krakowie – w tymże roku w drukarni Łazarza Andrysowicza wydane zostało największe i jedyne do dziś zachowane dzieło Gomółki – Melodie na „Psałterz Polski”, skomponowane do tłumaczenia psalmów biblijnych autorstwa Jana Kochanowskiego, dedykowane biskupowi krakowskiemu Piotrowi Myszkowskiemu. Dedykacja może sugerować, że już wówczas Gomółka był muzykiem na dworze biskupa. Znane są jednak jedynie daty potwierdzające pobyt – 1586 r. i opuszczenie przez niego dworu biskupiego – 1587 r. Po tym czasie miał miejsce ciekawy epizod: Gomółka wraz z trzema wspólnikami zaangażował się w poszukiwania górnicze w okolicach Muszyny. W Krakowie pojawił się ponownie w czerwcu 1590 r. jako muzyk na dworze kanclerza Jana Zamoyskiego. Przebywał tam jeszcze do końca kwietnia 1591 r. (prawdopodobnie z synem Michałem).

Melodie na „Psałterz Polski” są znakomitym osiągnięciem kultury staropolskiej, a ich krakowski pierwodruk to jeden z najcenniejszych zabytków polskiej kultury muzycznej. Doskonałe opracowanie muzyczne Gomółki, oddające wyraz poetyckiego tekstu Kochanowskiego, sprawia, że psalmy takie jak Pana ja wzywać będę, Wszechmocny Panie, wiekuisty Boże, Nieście chwałę, mocarze, Siedząc po niskich brzegach czy Kleszczmy rękoma zachowują do dziś ogromną popularność.