Witold Lutosławski

Studiował w Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie – fortepian u Jerzego Lefelda (dyplom w 1936) i kompozycję u Witolda Maliszewskiego (dyplom w 1937) – a także matematykę na Uniwersytecie Warszawskim (1932–1933). Tworzył od najmłodszych lat, ale za swój debiut kompozytorski uznał wykonane z sukcesem w marcu 1939 r. Wariacje symfoniczne (1938). Wybuch wojny przerwał rozwój jego kariery. Lutosławski wziął udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako dowódca plutonu radiotelegraficznego; w czasie okupacji występował w warszawskich kawiarniach jako solista, akompaniator, a także w duecie fortepianowym z Andrzejem Panufnikiem, wykonując wiele własnych transkrypcji dzieł Bacha, Mozarta, Schuberta i in. (spłonęły w powstaniu); pisał pieśni żołnierskie (kolportowane i wykonywane w konspiracji), a także kompozycje, w których rozwijał własny styl muzyczny (m.in. I Symfonia, 1941–1947).

Po wojnie pracował w Polskim Radiu, współtworzył m.in. Związek Kompozytorów Polskich (członek zarządu) oraz festiwal Warszawska Jesień, współdziałał z Polskim Wydawnictwem Muzycznym (członek, a później przewodniczący Rady Programowej). W latach 50. bujnie rozwijała się jego międzynarodowa kariera kompozytorska. W kolejnej dekadzie rozpoczął również działalność dyrygencką, odbywając liczne zagraniczne podróże koncertowe. Prowadził także kursy kompozytorskie (m.in. w Tanglewood, Darlington, Århus, Sztokholmie).

Kompozytora początkowo interesował styl neoklasyczny i stylizacja rodzimego folkloru (m.in. Bukoliki na fortepian, 1952, Koncert na orkiestrę, 1954, literatura dziecięca). Poszukiwania oryginalnego idiomu kompozytorskiego zaowocowały nowym spojrzeniem na harmonikę (m.in. Pięć pieśni do słów Kazimiery Iłłakowiczówny, 1958, Muzyka żałobna na orkiestrę smyczkową, 1958), a w latach 60. i 70. innowacyjnymi rozwiązaniami technicznymi, jak aleatoryzm kontrolowany (np. Gry weneckie na orkiestrę kameralną, 1961), oraz konstrukcyjnych, jak forma dwuczęściowa (np. Livre pour orchestre, 1968) czy łańcuchowa (np. Łańcuch I, 1983, Łańcuch II, 1985, Łańcuch III, 1986). Późne dzieła (m.in. IV Symfonia, 1992, cykl 9 pieśni Chantefleurs et Chantefables, 1990) stanowią syntezę wypracowanych wcześniej technik, wykazują przy tym pewne uproszczenie środków harmonicznych oraz wzrost znaczenia melodyki.

Lutosławski jest jednym z najwybitniejszych polskich artystów, cieszącym się sławą i uznaniem na całym świecie. Laureat wielu nagród polskich i zagranicznych, m.in. pierwszych nagród na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959, 1962, 1964, 1968), Nagrody Związku Kompozytorów Polskich (1959, 1973), Nagrody im. Sergiusza Kusewickiego (1964, 1976, 1986), Kyoto Prize (1993), Polar Prize (tzw. muzyczny Nobel, 1993). Doktor honoris causa 16 uczelni rodzimych i zagranicznych, członek 16 zagranicznych uczelni oraz członek honorowy 8 stowarzyszeń twórczych. Otrzymał kilkadziesiąt odznaczeń państwowych krajowych i zagranicznych, zwieńczonych w 1994 r. Orderem Orła Białego.