Jan Pietrzak

Jako jedenastoletni chłopiec trafił do Korpusu Kadetów im. gen. Karola Świerczewskiego, potem do Oficerskiej Szkoły Radiotechnicznej w Jeleniej Górze i służby w wojskowej stacji radiolokacyjnej. Odszedł do cywila jako podporucznik rezerwy i zatrudnił się w Warszawskich Zakładach Telewizyjnych, studiując zaocznie socjologię w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR (dyplom w 1968).

 

Założył i prowadził w latach 1961–1967 studencki kabaret Hybrydy, do którego zaprosił początkujących wówczas Stefana Friedmana, Piotra Fronczewskiego, Jonasza Koftę, Adama Kreczmara, Wojciecha Młynarskiego i in. Sam także występował, pisał teksty oraz muzykę. Po zamknięciu sceny przez władze – za demoralizację młodzieży i wrogość wobec partii – powołał w 1968 r. kabaret Pod Egidą, w którym współpracuje z wieloma wybitnymi wykonawcami, występując w wielu miastach w Polsce i za granicą. Ostrą satyrą wciąż nie zjednywał sobie łaski władz PRL – kabaret bywał zawieszany, zaś sam autor pozbawiany czasowo prawa do publicznych występów. Mimo to w ciągu ponad 60 lat pracy twórczej dał przeszło 50 000 (!) koncertów.

 

Jako aktor zagrał w kilkunastu filmach (m.in. Kochaj albo rzuć, reż. Sylwester Chęciński, 1977; Życie za życie. Maksymilian Kolbe, reż. Krzysztof Zanussi, 1991; 30 Door Key, reż. Jerzy Skolimowski, 1992; Smoleńsk, reż. Antoni Krauze, 2016) i serialach telewizyjnych (Czterdziestolatek, reż. Jerzy Gruza, 1976).

 

Po 1989 r. prowadził liczne programy satyryczne w Telewizji Polskiej (m.in. Kabaretowa alternatywa i Pół wieku Kabaretu pod Egidą), także w Telewizji Republika (Wolne żarty). Angażował się bezpośrednio w politykę: kandydował na urząd prezydenta RP (1995) i do Sejmu (1997), później działał na rzecz obozu patriotyczno-konserwatywnego, zasilając wyborcze komitety poparcia, stowarzyszenia i fundacje (członek Rady Fundacji Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom).

 

Swoje teksty, głównie felietony, ogłaszał w krakowskim „Dzienniku Polskim”, tygodnikach „Solidarność”, „Gazeta Polska”, „W Sieci” i in., a także jako nagrania własne w internecie; jest autorem książki Śmiech i złość (2015).

 

Wśród jego piosenek szczególne miejsce zajmują utwory rozliczeniowe, wyrażające stosunek artysty do przeszłych i bieżących wydarzeń politycznych: Żeby Polska była Polską, Taki kraj, Niech żyje Polska, Górnicy, Ballada podwórkowa 10 kwietnia roku dziesiątego, Nielegalne kwiaty, zakazany krzyż, jak również estradowe przeboje: Czy te oczy mogą kłamać? (z tekstem Agnieszki Osieckiej) i Dziewczyna z PRL-u, czy liryczna Pamiętajcie o ogrodach (z tekstem Jonasza Kofty, nagrodzona przez dziennikarzy na festiwalu opolskim w 1965 r.).

 

Jan Pietrzak za swą działalność otrzymał m.in. Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2007), tytuł Zasłużony dla „Solidarności” (2007), „Złoty Mikrofon” Polskiego Radia (2017), Nagrodę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości (2017), Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2018). Odznaczony został Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).