O utworze

Zbrodnia katyńska – popełniona z rozkazu Stalina przez NKWD na blisko 22 tysiącach polskich obywateli (wojskowych i cywilach) – zniszczyła trzon polskiej armii oraz kwiat polskiej inteligencji. Ukrywanie wydarzeń, które miały miejsce wiosną 1940 r. w lesie katyńskim, i zaprzeczanie dokonanemu wówczas ludobójstwu położyło się cieniem na i tak zawsze skomplikowanych stosunkach polsko-rosyjskich, na lata naznaczając ich charakter.

Spośród utworów upamiętniających zamordowanych Polaków szczególnie przejmująca jest kompozycja Katyń 1940 Lecha Makowieckiego, funkcjonująca także pod tytułem Ostatni list. Piosenka powstała w 2007 roku. Autor został uhonorowany za nią trzecią nagrodą w konkursie na piosenkę patriotyczno-wojskową, zorganizowanym przez Związek Polskich Artystów i Kompozytorów (ZAKR), Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego. Katyń 1940 jest tytułową piosenką wydanej w 2010 roku płyty Katyń 1940. Ostatni list. Ballady Lecha Makowieckiego.

Tekst ma formę listu pisanego do żony przez żołnierza przeczuwającego zbliżającą się śmierć. Jest on niezwykle osobistym pożegnaniem z bliskimi („żegnaj już, kochanie, na mnie czas”) oraz z życiem („stoję dziś u kresu moich dróg”), zawierającym wspomnienia z przeszłości („nocą wciąż te same miewam sny, / piękną panną młodą jesteś w nich”) oraz ostatnie przed śmiercią dyspozycje („synek pewnie urósł, za mnie przytul go”).