Józef Wybicki

Kształcił się w kolegium jezuickim w Starych Szkotach. Następnie odbywał praktykę w skarszewskim sądzie grodzkim. Brał udział w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego w Warszawie (1764) i odtąd zaangażował się w politykę, pogłębiając wiedzę prawniczą. Jako poseł na sejm (1767–1768) gorąco sprzeciwił się uwięzieniu na rozkaz rosyjskiego ministra Nikołaja Repnina polskich senatorów i polityce pogłębiającej zależność od Rosji. Po jego wystąpieniu król natychmiast odroczył obrady, a sam Wybicki zmuszony był opuścić stolicę. Przystąpił do konfederacji barskiej. Działał jako emisariusz, walczył także w przegranej bitwie pod Kcynią (1770), po której przedostał się do HolandII, zmienił nazwisko na Josephus Enkler i na uniwersytecie w Lejdzie podjął studia (prawo, filozofia, nauki przyrodnicze). W latach 1771–1772 pełnił misje dyplomatyczne jako reprezentant konfederatów w stopniu pułkownika.

Po powrocie do Polski (1772) ponownie zaangażował się w działalność publiczną. Opracował kodeks praw, ujęty w postaci Listów patriotycznych do Jaśnie Wielmożnego eks-kanclerza Zamoyskiego, prawa układającego pisane (1776–1777), zawierających niezwykle wówczas postępowe postulaty (m.in. wyzwolenie chłopów, zamiana pańszczyzny na czynsze). Mimo godności szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i roli posła na sejm od 1780 r. skupił się bardziej na własnej pracy literackiej oraz życiu rodzinnym.

W 1792 r. początkowo, za królem, przystąpił do targowiczan, szybko jednak dołączył do antyrosyjskiego spisku (sformowanego przez Ignacego Potockiego, Hugona Kołłątaja i Tadeusza Kościuszkę), by wkrótce w stopniu generała- majora ziemiańskiego znaleźć się w ścisłych władzach insurekcji kościuszkowskiej (1794). Poznał wówczas Jana Henryka Dąbrowskiego, z którym po upadku powstania współdziałał na emigracji w Paryżu na rzecz utworzenia polskich oddziałów wojskowych. W 1797 r. dołączył do powstałych we włoskiej miejscowości Reggio nell’Emilia Legionów Polskich. Właśnie tam napisał pierwowzór tekstu obecnego hymnu Polski.

W 1806 r. uczestniczył (m.in. z Dąbrowskim) w rozmowach z Napoleonem w sprawie polskiej niepodległości, uzyskując poważne deklaracje. Wraz z polskim wojskiem przybył do Poznania; stamtąd udał się do Warszawy z misją organizowania niezależnej administracji państwowej. W latach 1817–1820 sprawował funkcję prezesa Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego, następnie w latach 1820–1821 był członkiem Deputacji Prawodawczej.

Twórczość literacka Wybickiego, w większości o tematyce historycznej i patriotycznej obejmuje m.in. dramaty (wśród nich Kulig, 1783; Zygmunt August, 1783), libretta operowe (m.in. Pasterka zbłąkana, czyli obraz wojny holenderskiej, 1807; Samnitka, wyst. 1788; Kmiotek, wyst. 1786; Polka, czyli oblężenie Trembowli, wyst. 1807) oraz wiersze.