Wacław Biernacki

Od wczesnych lat młodzieńczych angażował się w konspiracyjną walkę – kolportaż ulotek, redagowanie czasopisma, demonstracje. Z powodu represji opuścił Lublin. Rozpoczął studia medyczne we Lwowie, lecz zarzucił je, gdy poznawszy w 1905 r. Józefa Piłsudskiego włączył się w działalność konspiracyjną Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. Pod pseudonimem „Konstanty” (vel „Kostek”), nadanym mu przez Piłsudskiego, wziął udział w wielu akcjach w różnych miastach Królestwa Polskiego. W 1909 r. zaciągnął się do Legii Cudzoziemskiej. Wrócił po niedługim czasie i wstąpił do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego, by już 6 sierpnia 1914 r. wyruszyć wraz z Pierwszą Kompanią Kadrową z krakowskich Oleandrów do Kielc. Mając skończony kurs oficerski, został komendantem żandarmerii I Brygady. To wówczas przylgnęła doń zła sława służbisty, bezwzględnie wykonującego wyroki na rosyjskich szpiegach (otrzymał przydomek „Kostek-Wieszatiel”). Po kryzysie przysięgowym (1917) został internowany w Beniaminowie. Wydawał tam wtedy obozową gazetkę, napisał i wystawił satyryczną szopkę. Publikując później te teksty, zadedykował je „Ukochanemu Komendantowi”. Od 1918 r. żołnierz Wojska Polskiego, w wojnie polsko-bolszewickiej dowódca batalionu zapasowego 22. pułku piechoty w Siedlcach, a po przewrocie majowym – 38. pułku piechoty Strzelców Lwowskich. Kiedy w 1930 r. Piłsudski oddelegował go (już jako pułkownika i zarazem osobę szczególnego zaufania) na stanowisko komendanta twierdzy w Brześciu nad Bugiem, utrwaliła się ponura część sławy Kostka-Biernackiego. Przeniesiony do rezerwy w 1931 r., został wojewodą nowogródzkim, następnie poleskim (1932–1939). Miał nadzór, jako wojewoda poleski, nad organizacją tzw. Miejsca Odosobnienia w Berezie Kartuskiej.

Mianowany Głównym Komisarzem Cywilnym, przedostał się po 17 września 1939 r. wraz z innymi przedstawicielami rządu polskiego do Rumunii i tam został internowany. Aresztowany w 1945 r. przez wkraczających Sowietów i przewieziony do Warszawy, skazany został na karę śmierci za „tłumienie ruchu rewolucyjnego, faszyzowanie kraju, szkalowanie i zohydzanie Związku Radzieckiego” podczas sprawowania funkcji wojewody z ramienia sanacyjnego rządu. Karę zamieniono na 10 lat więzienia, lecz gdy Biernacki wychodził na wolność, miał całkowicie zrujnowane zdrowie.

Kostek-Biernacki był autorem wierszy, tekstów piosenek legionowych, a także kilku powieści, m.in. Jak oni! (1909), Na ulicach Warszawy (1911), Szlakami buntu (1911), oraz zbiorów powiadań: Diabeł zwycięzca (1931), Straszny gość (1932, wyd. w 2006), Ułan dyżurny (1939). Pisał z talentem, choć obecnie jest to mało znany fakt. Jego twórczość, tak jak on sam, miała decyzją komunistycznych władz zniknąć: wydane książki jego autorstwa w latach stalinowskich usunięto z bibliotek i zniszczono.