Jeremi Przybora

Po ukończeniu ewangelickiego Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie studiował w Szkole Głównej Handlowej oraz na Uniwersytecie Warszawskim (filologia angielska). Po wygranym konkursie na spikera radiowego pracował w latach 1937–1939 w Polskim Radiu w Warszawie (poznał tam Jerzego Wasowskiego), w 1945–1947 w radiu w Bydgoszczy, a w 1948–1964 znów w Warszawie, początkowo jako spiker, później w redakcjach teatralnej i satyrycznej. Tu, wspólnie z Jerzym Wasowskim, stworzył satyryczny teatrzyk radiowy – słuchowisko Eterek (1948–1956), do którego pisał teksty, zaś Wasowski muzykę. Współpraca tego duetu rozwijała się przez kilka kolejnych dekad i przyniosła niepowtarzalną w swej oryginalności twórczość, prezentowaną głównie w cyklicznym Kabarecie Starszych Panów, emitowanym przez Telewizję Polską w latach 1958–1966, oraz po latach przerwy – Kabarecie Jeszcze Starszych Panów (1978–1980). Do najsłynniejszych piosenek tego duetu należą m.in.: Addio, pomidory!, Bo we mnie jest seks, Do ciebie szłam, Herbatka, Jeżeli kochać to nie indywidualnie, Już kąpiesz się nie dla mnie, Kaziu, zakochaj się!, Na całej połaci śnieg, Na ryby, No, co ja ci zrobiłem?, Piosenka jest dobra na wszystko, Prysły zmysły, Przeklnę cię, Rodzina, ach, rodzina, Starsi panowie dwaj, Upiorny twist, Taka gmina, Tanie dranie, W czasie deszczu dzieci się nudzą, Wesołe jest życie staruszka. Piosenki Starszych Panów, stanowiące dziś klasykę polskiej piosenki kabaretowej, swym kunsztownym połączeniem liryki i lekkiego humoru wciąż oczarowują i inspirują kolejne pokolenia Polaków. Niektóre tytuły i fragmenty tekstów funkcjonują już na stałe w polszczyźnie jako skrzydlate słowa.

Przybora realizował także własne programy telewizyjne, jest autorem tekstów piosenek dla wybitnych piosenkarzy (m.in. Hanny Banaszak, Ewy Bem, Marii Koterbskiej, Ireny Santor), scenariuszy i dialogów dzieł filmowych (Ewa chce spać, 1957; Żołnierz królowej Madagaskaru, 1958), librett musicali (m.in. Piotruś Pan, Teatr Roma, 2000), opowiadań, adaptacji popularnych baśni, a także książek wspomnieniowych (trzy tomy Memuarów, 1994–1998).

Uhonorowany został m.in. Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za twórczość radiowo-telewizyjną (1973), nagrodami Polskiego Radia: Złotym Mikrofonem (1973) i Diamentowym Mikrofonem (1995), także Super Wiktorem (wraz z Jerzym Wasowskim) za najciekawszy program telewizyjny 40-lecia (1992). Za wybitne zasługi dla kultury polskiej oraz osiągnięcia w twórczości artystycznej i pracy literackiej odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1997).