O utworze

W XIX wieku Kalina cieszyła się statusem jednej z najbardziej popularnych polskich pieśni – nie tylko stanowiła jeden z żelaznych punktów programu koncertów salonowych, lecz także weszła do repertuaru miejskich grajków ulicznych. Utwór był rezultatem współpracy dwóch pozostających w bliskiej przyjaźni artystów – poety Teofila Lenartowicza i kompozytora Ignacego Marcelego Komorowskiego, którzy mieli podobne zainteresowania artystyczne i bywali na tych samych warszawskich salonach.

Tekst Kaliny ukazał się po raz pierwszy w 1845 r. na łamach warszawskiego noworocznika „Niezapominajki”. Opatrzony muzyką przez Komorowskiego, został wydany w tym samym roku przez warszawską oficynę Ignacego Klukowskiego. Do wielkiej sławy pieśni przyczynił się sam kompozytor, który chętnie wykonywał ją podczas warszawskich spotkań artystycznych. Jednak to przede wszystkim walory zarówno tekstu, jak i melodii przesądziły o popularności utworu. Niezwykle liryczna i nastrojowa, a jednocześnie bardzo prosta w wyrazie melodia Komorowskiego współgra z melancholijną wymową wiersza Lenartowicza, czerpiącą z twórczości ludowej. Zakochana w Jasiu dziewczyna zestawiona jest z kalinowym drzewem – zmiany w wyglądzie drzewa są odbiciem miłosnych przeżyć dziewczyny.

Z uwagi na inspiracje obu autorów folklorem Mazowsza nadano im miano „lirników mazowieckich”. Tytuł słynnej Kaliny wyryto też na nagrobkach artystów – Komorowskiego na warszawskich Powązkach oraz Lenartowicza na krakowskiej Skałce.

Kalina, jako jedna z najpopularniejszych dziewiętnastowiecznych pieśni polskich, nawiązująca zarówno w warstwie tekstowej, jak i muzycznej do tradycji ludowej, stała się – jeszcze przed erą Śpiewników domowych Stanisława Moniuszki – znakomitym przykładem wartościowej rodzimej twórczości pieśniowej.