O utworze

Pieśń Rozszumiały się wierzby płaczące stanowi obecnie jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich utworów patriotycznych, ale jej melodia została napisana przez Rosjanina, Wasilija Iwanowicza Agapkina. Skomponowany przezeń marsz Pożegnanie Słowianki (Прощание Славанки) powstał już w 1912 r. w związku z wydarzeniami pierwszej wojny bałkańskiej (1912–1913) – konfliktu pomiędzy Turcją i państwami Półwyspu Bałkańskiego, lecz największą popularność zdobył podczas pierwszej wojny światowej. Wówczas powstało wiele wariantów tekstowych, z którymi marsz funkcjonował. Utwór Agapkina stał się nieformalnym hymnem Białych walczących z bolszewikami po rewolucji październikowej, z tego też względu w Związku Radzieckim przez jakiś czas istniał zakaz jego wykonywania. Po upadku ZSRR rozważano kandydaturę pieśni jako hymnu Federacji Rosyjskiej. Sława pieśni zawędrowała też m.in. do Finlandii i do Izraela, gdzie utwór również miał konotacje patriotyczne.

W 1937 r. nowe słowa do znanej także na ziemiach polskich melodii Agapkina stworzył Roman Ślęzak – nauczyciel muzyki w podkarpackim Nisku, a w czasie wojny organizator tajnych kompletów. W 1943 r. do jego tekstu nieznany obecnie autor dopisał trzecią strofę. Pieśń – wykonywana z bardzo różnymi wariantami słownymi (np. „Rozszumiały się brzozy płaczące”) – silnie wrosła w polski repertuar patriotyczny. Do jej ogromnej popularności w szeregach partyzanckich przyczyniła się niezwykle liryczna i przepełniona melancholią melodia oraz tekst opowiadający o przeznaczeniu rządzącym losem partyzanta i przynoszącej ukojenie wierze żołnierza w zwycięstwo.