Adam Mickiewicz

Kształcił się w powiatowej szkole dominikańskiej w Nowogródku, a następnie na Uniwersytecie Wileńskim. W 1817 r. znalazł się w gronie założycieli tajnego Towarzystwa Filomatów. Dwa lata później rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kownie.

 

Swą działalność w szeregach filomatów przypłacił utratą wolności – uwięziony w Wilnie (1823–1824), w wyniku procesu skazany został na zesłanie w głąb Rosji do pracy nauczyciela z prawem wyboru miejsca pobytu. Do 1829 r. mieszkał kolejno w Petersburgu, Odessie, Moskwie i na Krymie, zawierając w tym czasie znajomości z przedstawicielami rosyjskiej inteligencji i czołowymi artystami, m.in. z Aleksandrem Puszkinem. Po krótkim okresie podróży po Europie w 1832 r. zamieszkał w Dreźnie, lecz już po kilku miesiącach przeniósł się do Paryża. Działał tam w Towarzystwie Literackim i Towarzystwie Narodowym Polskim, redagował czasopismo „Pielgrzym Polski”.

 

Jesienią 1839 r. wyjechał do Lozanny, gdzie prowadził katedrę literatury łacińskiej na tamtejszym uniwersytecie. Wróciwszy w 1840 r. do Paryża, objął katedrę literatur słowiańskich w Collège de France. Rok później związał się z założonym przez Towiańskiego Kołem Sprawy Bożej.

 

W 1848 r. udał się do Rzymu, gdzie utworzył tzw. Legion Mickiewicza, który brał udział w wojnie austriacko-piemonckiej i rewolucji węgierskiej. Po powrocie do Paryża założył i prowadził pismo „La Tribune des Peuples” (1849). Tworzył legion polski również w Konstantynopolu, gdzie wyjechał w 1855 r. po włączeniu się Francji do wojny. Zmarł tam nagle, prawdopodobnie na cholerę. Spoczął na cmentarzu polskim w Montmorency w Paryżu, lecz w 1890 r. jego szczątki zostały przeniesione na Wawel.

 

Spuścizna Mickiewicza, bogata, mająca niezwykle doniosłe znaczenie dla polskiej kultury, sięgająca po nowe nurty, gatunki, tematykę, idee i do dziś niezwykle inspirująca, obejmuje lirykę – m.in. Ballady i romanse (wśród nich np. Romantyczność, Świtezianka), które wyznaczyły początek polskiego romantyzmu, Sonety odeskie (1826) i Sonety krymskie (1826), poematy-powieści poetyckie, np. Grażyna (1823) i Konrad Wallenrod (1828), kilkuczęściowy dramat romantyczny Dziady (1823–1832), łączący wątki narodowowyzwoleńcze z ludowością i mistycyzmem, poemat epicki Pan Tadeusz (1834), nazywany polską epopeją narodową, oraz Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego (1832) – poetyckie, w treści zaś polityczne utwory napisane po klęsce powstania listopadowego, będące wyrazem idei polskiego mesjanizmu. Dokonywał także przekładów literatury obcej (m.in. Woltera, Goethego, Szekspira, Dantego, Horacego, Schillera, Byrona), które nierzadko stawały się raczej parafrazami, źródłem inspiracji do wyrażenia aktualnych problemów narodowych.

 

Utwory Mickiewicza uznane są powszechnie za arcydzieła polskiej i światowej literatury. Przetłumaczone zostały na wiele języków, a on sam wymieniany jest wśród najwybitniejszych twórców europejskiego romantyzmu. Ze względu na wizjonerstwo wielu jego dzieł zwykło się określać go mianem wieszcza narodowego i wymieniać jako pierwszego – przed Juliuszem Słowackim i Zygmuntem Krasińskim – w gronie trzech wieszczów polskich.