Marek Grechuta

Podczas studiów architektonicznych na Politechnice Krakowskiej poznał Jana Kantego Pawluśkiewicza, z którym w 1966 r. założył studencki Kabaret Architektów „Anawa”, przekształcony później w zespół wokalno-instrumentalny. Debiutował w 1967 r. na VI Festiwalu Piosenkarzy Studenckich w Krakowie, gdzie Tango Anawa otrzymało nagrodę dziennikarzy, a on sam zdobył drugą nagrodę w kategorii wokalistów. W kolejnych latach triumfował na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (1968 – nagroda dziennikarzy za Serce, 1969 – nagroda TVP za Wesele, 1971 – nagroda Ministra Kultury i Sztuki za Korowód, 1977 – główna nagroda za autorstwo i wykonanie piosenki Hop, szklankę piwa, a także za autorstwo Gumy do żucia, wykonanej brawurowo przez Krystynę Jandę, i Gdzie mieszkasz, nocy, zaśpiewanej przez Teresę Haremzę).

 

Z zespołem Anawa nagrał dwie płyty: Marek Grechuta Anawa (1970, z muzyką Pawluśkiewicza) i Korowód (1971, z muzyką własną), kolejne dwie z założonym przez siebie zespołem WIEM: Drogę za widnokres (1972) oraz Magię obłoków (1974). W 1976 r. we współpracy z Pawluśkiewiczem stworzył musical Szalona lokomotywa do tekstów Witkacego (wystawiony w Teatrze STU w Krakowie; album pod tym samym tytułem ukazał się w 1977). Kolejne płyty to m.in. Pieśni do słów Tadeusza Nowaka (1979), W malinowym chruśniaku (1984), Wiosna, ach to ty (1987), Krajobraz pełen nadziei (1989), Piosenki dla dzieci i rodziców (1991), Dziesięć ważnych słów (1994) oraz Niezwykłe miejsca (2003), także kompilacje wcześniejszych nagrań artysty, m.in. zatytułowana Świecie nasz (2000), która otrzymała Fryderyka w kategorii „najlepsza reedycja” (2001).

 

Artysta przez prawie 10 lat współpracował z Piwnicą pod Baranami (od 1976), wydawał tomiki swojej poezji, wiele czasu poświęcał też malarstwu, a na początku swej kariery zagrał epizodyczną rolę w filmie fabularnym Polowanie na muchy (reż. Andrzej Wajda, 1969).

 

Marek Grechuta zajmuje wyjątkowe miejsce w historii polskiej piosenki. Jego wykonawstwo wciąż urzeka wdziękiem i prostotą. Niemal każda z płyt wniosła do polskiej muzyki rozrywkowej nowe jakości, a Korowód uznany został wręcz za przełomowy. Grechuta stworzył nowy typ piosenki poetyckiej, z którym wyszedł szeroko poza krąg miłośników piosenki zaangażowanej, zdobywając niezwykłą popularność. Utwory takie jak Niepewność, Nie dokazuj, Dni, których jeszcze nie znamy (z muzyką Pawluśkiewicza) czy Będziesz moją Panią, Świat w obłokach, Korowód (z jego własną muzyką) weszły do kanonu arcydzieł polskiej piosenki.

 

Za całokształt swej pracy artystycznej otrzymał wiele nagród, m.in. Złotego Fryderyka (2001). Odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

 

Wśród rozlicznych i różnorodnych upamiętnień artysty bardzo istotnym przedsięwzięciem jest Grechuta Festival, odbywający się w Krakowie od 2007 r.