O utworze
Idzie żołnierz borem, lasem
Akompaniament
Pieśń o żołnierzu tułaczu
Staropolskie brzmienia Powstała w XV lub XVI wieku pieśń Idzie żołnierz borem, lasem jest jedną z najstarszych polskich pieśni żołnierskich. Przynależy do nurtu tzw. żołnierskich lamentów – poetyckich skarg na ciężki los wojaka. W późniejszych wiekach była popularna w kręgach żołnierzy Legionów Dąbrowskiego. Funkcjonowała z różnymi wariantami melodycznymi i słownymi.
Jej dźwięki rozbrzmiewają m.in. w słynnym koncercie Jankiela – fragmencie XII Księgi Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. To właśnie wieszczowi utwór zawdzięcza alternatywny tytuł – Pieśń o żołnierzu tułaczu. Żołnierską piosnkę z dawnych wieków upodobał sobie także Stefan Żeromski, wspominając o niej w powieści Popioły, dramacie Sułkowski oraz w opowiadaniach Rozdziobią nas kruki, wrony i O żołnierzu tułaczu.
Pieśń ma w swoim repertuarze m.in. Jacek Kowalski (ur. 1964), wykonujący ją wraz z zespołami muzyki dawnej. Spośród współczesnych opracowań utworu wyróżnia się też propozycja zespołu Lao Che, utrzymana w stylistyce rocka alternatywnego.
Tekst
przymierając z głodu czasem.
2. Suknia na nim nie blakuje,
wiatr dziurami przelatuje.
3. Chustka czarna jest za pasem,
ale i tej pusto czasem.
4. Chociaż żołnierz obszarpany,
przecież ujdzie między pany.
5. Trzeba by go obdarować,
soli jemu nie żałować.
6. Wtenczas żołnierza szanują,
kiedy trwogę na się czują.
7. Zapłaćże mu, Jezu, z nieba,
boć go pilna jest potrzeba.
