O utworze

Na jeden październikowy tydzień w roku średniowieczny Kraków przechodził w ręce wychowanków krakowskiej Alma Mater – żaków. W tym czasie studenci – zamiast siedzieć w salach wykładowych – wylegali na krakowskie uliczki i place, by oddawać się niczym nieskrępowanej zabawie. Ważnym punktem tych uroczystości był wybór studenckiego „króla”, który na te kilka wypełnionych śpiewem i tańcami dni przejmował w mieście władzę. Pochodząca z XV wieku dwugłosowa łacińska pieśń Breve regnum (Krotkie panowanie) odnosi się do tego, wywodzącego się jeszcze z tradycji rzymskich saturnaliów, praktykowanego także w innych uniwersyteckich miastach Europy, żakowskiego święta i opowiada o krótkim panowaniu studenckiego „monarchy” i jego świty. Posiadający formę ronda utwór odznacza się pogodnym charakterem, w żartobliwym tekście pobrzmiewa jednak ton refleksyjnej zadumy nad światem, którym rządzi ślepy los.

Najstarszy zapis pieśni datowany jest na XV wiek. Wchodzi on w skład zawierającego teksty teologiczne oraz utwory muzyczne rękopisu o sygnaturze Kras. 52, stanowiącego niegdyś własność umyślnie spalonej przez Niemców już po upadku powstania warszawskiego Biblioteki Ordynacji Krasińskich w Warszawie. Cudem ocalały z wojennej pożogi, odnaleziony po wojnie przez Karola Estreichera (1906–1984) w Bayerische Staatsbibliothek w Monachium manuskrypt przechowywany jest obecnie w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Autorem polskiego przekładu pieśni jest Zygmunt Kubiak (1929–2004).