Gustaw Ehrenberg

Był nieślubnym synem cara Aleksandra I oraz Heleny z Dzierżanowskich Rautenstrauchowej. Podstawowe wykształcenie otrzymał w domu barona Pawła von Mohrenheima – carskiego ministra, sekretarza Komisji Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego. Car dyskretnie zadbał o wykształcenie syna. Ehrenberg był uczniem Liceum Warszawskiego, zarządzanego przez Samuela Bogumiła Lindego, następnie studentem literatury i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. O jego wyjątkowych zdolnościach świadczyć może rozprawka z dziedziny estetyki, napisana i opublikowana, gdy Ehrenberg miał zaledwie 17 lat; pierwsze jego próby literackie są jeszcze wcześniejsze.

Jako nastolatek zaangażował się w działalność konspiracyjną. W 1835 r. został członkiem krakowskiego Stowarzyszenia Akademickiego, później wstąpił do Zboru Głównego Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Działał pod pseudonimem „Wiara”, zarówno w Krakowie, jak i w Warszawie (werbował nowych członków Stowarzyszenia, zakładał tam filię, wygłaszał odczyty). Za działalność tę skazano go w imieniu cara Mikołaja I na karę śmierci. Ostatecznie wyrok ten został zamieniony na 20 lat zsyłki na Syberię. Przez 15 lat wykonywał katorżniczą pracę w kopalni rudy w Nerczyńsku w Kraju Zabajkalskim, z której został zwolniony w 1854 r. za zgodą cara i przesiedlony do gminy ustylińskiej w okręgu nerczyńskim. Cztery lata później zezwolono poecie na powrót do Polski.

Zamieszkał w Warszawie i od razu powrócił do pracy społecznej, literackiej i publicystycznej. Pracował w redakcji „Gazety Warszawskiej” i „Biblioteki Warszawskiej”, a w latach 1868–1870 był dyrektorem Biblioteki Zamoyskich. Po 1870 r. przeniósł się z rodziną do Krakowa.

Ehrenberg wydał zbiór poezji pt. Dźwięki minionych lat (1835 i 1836), zawierający m.in. Gdy naród do boju… i Szubienicę Zawiszy. Jest autorem niewydanego dramatu Dwaj rzeźbiarze, czyli Bartolomeo i Lasota, rzecz z czasów panowania Zygmunta I, a także przekładów – m.in. Powieści zimowej Szekspira i Życia nowego Dantego.

Jego wiersze, przeniknięte gorącym patriotyzmem i nawołujące do miłowania ojczyzny i walki o jej uwolnienie, wpisują się w nurt romantyzmu tyrtejskiego.