O utworze

Polak nie sługa

AkompaniamentAkompaniament

Pieśń o wolności; Śpiew o wolności; Do wolności; Śpiew powstania z dnia 3 grudnia 1830 roku

Kolekcje Tony powstania listopadowego

Rodowód pieśni Polak nie sługa jest operowy. Jej melodia zaczerpnięta jest bowiem z wystawionej po raz pierwszy w 1816 r. opery Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale (zwanej też Nowe Krakowiaki) Karola Kurpińskiego do libretta Jana Nepomucena Kamińskiego, będącej kontynuacją niezwykle popularnego Cudu mniemanego, czyli Krakowiaków i Górali Wojciecha Bogusławskiego (1757–1829) z muzyką Jana Stefaniego (1746–1829). W dziele Kurpińskiego i Kamińskiego uroczy polonez Serce nie sługa, nie zna, co to pany wykonuje w trzecim akcie Zosia oczekująca przybycia Krakowiaków.

Po wybuchu powstania listopadowego anonimowy autor dokonał istotnych zmian w tekście Kamińskiego, przekształcając go z mówiącego o miłości na utwór o wymowie patriotycznej. Słowem „Polak” zastąpiono istniejące w oryginale „serce”, zaś słowo „miłość” zostało wyparte przez „wolność”. Zwykło się uważać, że nowe słowa pieśni zostały napisane 3 grudnia 1830 r., na co wskazuje jeden z wariantów tytułu pieśni – Śpiew powstania z dnia 3 grudnia 1830 roku.

Z uwagi na dużą popularność oryginalnej arii Kurpińskiego w ogarniętej powstańczym pożarem dziewiętnastowiecznej Warszawie nowe, wymierzone w zaborcze władze słowa bardzo szybko się przyjęły, a pieśń stała się jednym z najchętniej śpiewanych utworów podczas listopadowego zrywu narodowego.

Tekst

1. Polak nie sługa, nie zna co to pany,
nie da się okuć przemocą w kajdany.
Wolnością żyje, do wolności wzdycha,
bez niej jak kwiatek bez wody usycha.

2. Siedzi w klateczce więziona ptaszyna,
że była wolną sobie przypomina,
a choć jej ptasznik daje dość żywności,
jednak przez szczeble wzdycha do wolności.

3. Siedź cicho, ptaszku, i ciesz się nadzieją,
że dni pogodne tobie zajaśnieją.
Masz mnóstwo braci, doczekaszli chwili,
żeby ci wyjście z klatki ułatwili.

4. Tak Orzeł Biały, uległy przemocy
i pognębiony od orła z północy,
jest przy nadziei, że wolność odzyska,
skoro mu chwila pomyślna zabłyska.

5. Tak więc, rodacy, wolności nam trzeba,
zamiarom naszym sprzyjać będą nieba.
Nadejdzie chwila, chwila pożądana,
że zegną wrogi przed Polską kolana!

Słowa

Jan Nepomucen Kamiński

Studiował filozofię na uniwersytecie we Lwowie. Istotne znaczenie dla wyboru jego przyszłej drogi życiowej miał kontakt z Wojciechem Bogusławskim i jego zespołem, przebywającym we Lwowie w latach 1795–1799. Kamiński przygotowywał wówczas dla zespołu tłumaczenia obcych sztuk na język polski i miał możliwość przyglądania się z bliska pracy reżysera. Od...
Więcej

Muzyka

Karol Kurpiński

Pierwszych lekcji muzyki (gry na skrzypcach i organach) udzielał mu ojciec, włoszakowicki organista. Karol Kurpiński już w wieku dwunastu lat został organistą w Sarnowej k. Rawicza. Trzy lata później (1800) był już drugim skrzypkiem orkiestry pałacowej hrabiego Feliksa Polanowskiego w Moszkowie. Samodzielnie, z zapałem przestudiował wówczas wiele partytur z...
Więcej

Opracowanie

Kuba Stankiewicz

Od wielu lat należy do ścisłej czołówki polskich pianistów jazzowych. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych grał z zespołem Jana Ptaszyna Wróblewskiego, później z kwintetem i kwartetem Zbigniewa Namysłowskiego. W latach 1987-1990 studiował w Berklee College of Music w Bostonie (dyplom w klasie fortepianu), zdobywając Nagrodę Oscara Petersona. Był półfinalistą...
Więcej

Opracowanie chóralne

Sebastian Szymański

Absolwent Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie kompozycji Prof. dra hab. Pawła Łukaszewskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doktorant Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w obszarze współczesnej muzyki sakralnej i teologii muzyki – autor wielu artykułów i referatów w tym zakresie. Uczestniczył w...
Więcej

Utwór znajdziesz tutaj

Akompaniamenty

Przejdź na stronę MULTIMEDIA z nagraniami wybranych utworów oraz akompaniamenami.

Przejdź do multimediów