O utworze

Pieśń konfederatów barskich

Kolekcje Dźwięki przemian, Muzyka w czasach cenzury

Wymierzona w kierowane przez carycę Katarzynę II Imperium Rosyjskie i sprzymierzone z nią stronnictwo Familii pod wodzą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego konfederacja barska (1768–1772) w świadomości Polaków urosła do rangi pierwszego zrywu narodowo-wyzwoleńczego. Wydarzenia tego okresu dały początek licznym dziełom literackim i muzycznym.

Legenda konfederacji barskiej odżyła po rozbiorach Polski, nabierając szczególnie istotnego znaczenia w twórczości wielkich romantyków. Wydarzenia tego okresu stały się inspiracją m.in. dla Juliusza Słowackiego, który w 1843 r. napisał sztukę Ksiądz Marek. Jej akcja toczy się w pierwszym roku zmagań konfederatów z wojskami carskimi. Bohaterem sztuki Słowacki uczynił historyczną postać księdza – konfederata Marka Jandołowicza. Jednym z najbardziej popularnych fragmentów dramatu, opartym podobno na autentycznej pieśni z czasów konfederacji barskiej, jest ustęp Nigdy z królami nie będziem w aliansach.

W XX stuleciu ze względu na buntowniczą wymowę oraz wątki religijne tekst Słowackiego znów stał się aktualny. Podczas stanu wojennego szczególnie popularne stało się jego muzyczne opracowanie autorstwa Andrzeja Kurylewicza, sporządzone wcześniej na użytek pierwszego po wojnie wystawienia Księdza Marka w inscenizacji Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Dramatycznym w Warszawie w 1963 r. W tej wersji Pieśń konfederatów barskich jest obecnie znana. Utwór z muzyką Kurylewicza wykonywali m.in. Jacek Kaczmarski, Jacek Kowalski oraz zespół De Press.

Tekst

1. Nigdy z królami nie będziem w aliansach,
nigdy przed mocą nie ugniemy szyi,
bo u Chrystusa my na ordynansach,
słudzy Maryi!

2. Więc choć się spęka świat i zadrży słońce,
chociaż się chmury i morza nasrożą,
choćby na smokach wojska latające
nas nie zatrwożą.

3. Bóg naszych ojców i dziś jest nad nami,
więc nie dopuści upaść żadnej klęsce.
Wszak, póki On był z naszymi ojcami,
byli zwycięzce!

4. Więc nie wpadniemy w żadną wilczą jamę,
nie uklękniemy przed mocarzy władzą,
wiedząc, że nawet grobowce nas same
Bogu oddadzą.

5. Ze skowronkami wstaliśmy do pracy
i spać pójdziemy o wieczornej zorzy,
ale w grobowcach my jeszcze żołdacy
i hufiec Boży.

6. Bo kto zaufał Chrystusowi Panu
i szedł na święte kraju werbowanie,
ten de profundis z ciemnego kurhanu
na trąbę wstanie.

7. Bóg jest ucieczką i obroną naszą!
Póki On z nami, całe piekła pękną!
Ani ogniste smoki nas ustraszą,
ani ulękną.

8. Nie złamie nas głód, ni żaden frasunek,
ani zhołdują żadne świata hołdy,
Bo na Chrystusa my poszli werbunek,
na jego żołdy.

Słowa

Juliusz Słowacki

Ukończywszy naukę w gimnazjum w Krzemieńcu, rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wileńskim. Po studiach wyjechał do Warszawy w 1829 r. i tam podjął pracę w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Debiutował poematem Hugo, wydanym anonimowo w piśmie „Melitele” w 1830 r. W czasie powstania listopadowego – nie mogąc ze...
Więcej

Muzyka

Andrzej Kurylewicz

Studiował w klasie fortepianu Henryka Sztompki oraz kompozycji Stanisława Wiechowicza w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (1950–1954). Lata 50. zdecydowanie nie sprzyjały muzyce jazzowej – Kurylewicz za granie jazzu został wydalony z uczelni. Założył wówczas własny zespół. Był to Sekstet Organowy Polskiego Radia w Krakowie, z którym występował...
Więcej

Opracowanie

Gabriela Kurylewicz

Ukończyła studia na Uniwersytecie Warszawskim i University of London. Doktorat z filozofii obroniła w Instytucie Filozofii UW w 2003 roku. W 2001 roku założyła Fundację Forma – Teatr, Instytut Sztuki i Badań Filozoficznych. Od 2011 jest wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 2013–2016 prowadziła autorskie seminarium pod patronatem prorektora...
Więcej

Utwór znajdziesz tutaj

Akompaniamenty

Przejdź na stronę MULTIMEDIA z nagraniami wybranych utworów oraz akompaniamenami.

Przejdź do multimediów